مسترسمير إبراهيم
08-01-2011, 01:03 AM
الخط الأندلسي
من ويكيبيديا، الموسوعة الحرة
http://ar.wikipedia.org/w/extensions/FlaggedRevs/client/img/2.pnghttp://ar.wikipedia.org/w/extensions/FlaggedRevs/client/img/arrow-down.png
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Quran_Andalusian_14th_Cent.jpg/250px-Quran_Andalusian_14th_Cent.jpg (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%85%D9%84%D9%81:Quran_Andalusia n_14th_Cent.jpg&filetimestamp=20060901075938) [/URL]
نموذج خط أندلسي من مصحف (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%85%D9%84%D9%81:Quran_Andalusia n_14th_Cent.jpg&filetimestamp=20060901075938) كتب بقرطبة (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D8%A9) في القرن الرابع عشر (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%B1%D9%86_14) الميلادي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%8A%D9%84%D8%A7%D8%AF%D9%8A)
الخط الأندلسي هو أحد الخطوط العربية (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A) التي تطورت في بلاد الأندلس (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3)، حتى اكتسب أساليب كتابية خاصة تميزه عن غيره من الخطوط الأخرى.
محتويات
<LI class="toclevel-1 tocsection-1">1 ظهوره وتفرعه (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%A3%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3%D9%8A# .D8.B8.D9.87.D9.88.D8.B1.D9.87_.D9.88.D8.AA.D9.81. D8.B1.D8.B9.D9.87) <LI class="toclevel-1 tocsection-2">2 تأثيره (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%A3%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3%D9%8A# .D8.AA.D8.A3.D8.AB.D9.8A.D8.B1.D9.87) <LI class="toclevel-1 tocsection-3">3 خصائصه (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%A3%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3%D9%8A# .D8.AE.D8.B5.D8.A7.D8.A6.D8.B5.D9.87)
4 مرجع (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%A3%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3%D9%8A# .D9.85.D8.B1.D8.AC.D8.B9)
[ظهورة وتفرعه
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/AndalusQuran.JPG/200px-AndalusQuran.JPG (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%85%D9%84%D9%81:AndalusQuran.JP G&filetimestamp=20050308205449)
صفحة من مصحف (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%85%D9%84%D9%81:AndalusQuran.JP G&filetimestamp=20050308205449) يعود إلى القرن الثاني عشر (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%B1%D9%86_12) الميلادي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%8A%D9%84%D8%A7%D8%AF%D9%8A) كتب بالخط الأندلسي
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Bab_Agnaou_details.jpg/350px-Bab_Agnaou_details.jpg (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%85%D9%84%D9%81:Bab_Agnaou_deta ils.jpg&filetimestamp=20080606223240)
نقوش بالخط الكوفي الأندلسي على [URL="http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%A7%D8%A8_%D8%A3%D9%83%D9 %86%D8%A7%D9%88&action=edit&redlink=1"]باب أكناو (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%85%D9%84%D9%81:Bab_Agnaou_deta ils.jpg&filetimestamp=20080606223240) بمراكش (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%83%D8%B4) بالمغرب (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8)
وردت الكتابة العربية على بلاد المغرب الإسلامي والأندلس منذ الفتوحات. وقد وقع تبني الخط الكوفي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%88% D9%81%D9%8A) في البداية. ثم تطور في عهد الخلفاء الأمويين لينتهي في القرن الرابع الهجري/10 م إلى نوعين أساسيين هما:
الخط الكوفي الأندلسي: ويتميز بغلبة الزوايا وهو شديد التأثر بالخط الكوفي.
الخط القرطبي أو الأندلسي: وتكثر فيه الانحناءات والاستدارات، وقد استخدم في نسخ المصاحف والكتب. ل (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AE%D8%B7_%D8%A3%D9%86%D8%AF%D9 %84%D8%B3%D9%8A&action=edit§ion=2)] تأثيره
في القرن الخامس هجري\11 ميلادي، انتقل الخط الأندلسي إلى شمال إفريقيا (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84_%D8%A5%D9%81%D8%B1%D9%8A% D9%82%D9%8A%D8%A7) مع موجات المهاجرين الأندلسيين، الذين تمكنوا من نشره في مختلف المناطق والبلدان وفي هذا المعنى يقول العلامة ابن خلدون (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%AE%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%86) في مقدمته: «وأما أهل الأندلس فانتشروا في الأقطار ... في عدوة المغرب وإفريقية (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A5%D9%81%D8%B1%D9%8A%D9%82%D9%8A%D8%A9) ... وتعلقوا بأذيال الدولة، فغلب خطهم على الخط الإفريقي وعفا عليه، ونسي خط القيروان والمهدية ... وصارت خطوط أهل إفريقية كلها على الرسم الأندلسي بتونس وما إليها» كما يقول في نفس السياق متحدثا عن تأثير الخط الأندلسي في المغرب : «وحصل في دولة بني مرين (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D9%86%D9%88_%D9%85%D8%B1%D9%8A%D9%86) من بعد ذلك بالمغرب الأقصى لون من الخط الأندلسي لقرب جوارهم وسقوط من خرج منهم إلى فاس (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B3) قريبا واستعمالهم إياهم سائر الدولة».
ومن هذا الخط الأندلسي تولد الخط المغربي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8%D9%8A).
[] خصائصه
يتميز الخط الكوفي الأندلسي من حيث الإعجام بما يلي:
يحمل حرف القاف نقطة واحدة من فوق، أما حرف الفاء فتوضع النقطة أسفله.
يحتفظ الخط الأندلسي ببعض خصائص الخط الكوفي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%88% D9%81%D9%8A) من ذلك أن حروف الكاف والصاد والضاد والطاء والظاء تكون ممتدة .
قلما تحتفظ حروف الألف واللام والطاء والظاء بشكلها العمودي إذ كثيرا ما تكون في شكل منحني وتحمل في أعلاها ما يشبه النقطة الغليظة.
تعرق بعض الحروف بصفة مبالغ فيها إن كانت في آخر الكلمة وأساسا منها س ش ي ل ن.
ومثل هذه الخصائص ورثها عن الخط الأندلسي الخط المغربي .
] مرجع
ابن خلدون، المقدمة، ص 507-508.
المنوني، محمد، "لمحة عن تاريخ الخط العربي والزخرفة في الغرب الإسلامي"، في، المجلة التاريخية المغربية، ع 53-54، جويلية 1989، ص 205-230.
هوداس، أُ، "محاولة في الخط العربي"، تعريب عبد المجيد التركي، حوليات الجامعة التونسية، ع 3، 1966، ص 175-214.
الخط العربي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A)إجازة (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A5%D8%AC%D8%A7%D8%B2%D8%A9_(%D8%AE%D8%B7)) (توقيع (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%88%D9%82%D9%8A% D8%B9)، رياسي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%B1%D9%8A%D8%A7%D8%B3%D9%8A)) · أصفهاني (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AE%D8%B7_%D8%A3%D8%B5%D9%81%D9 %87%D8%A7%D9%86%D9%8A&action=edit&redlink=1) · أفريقي (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AE%D8%B7_%D8%A3%D9%81%D8%B1%D9 %8A%D9%82%D9%8A&action=edit&redlink=1) · أندلسي · بصري (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AE%D8%B7_%D8%A8%D8%B5%D8%B1%D9 %8A&action=edit&redlink=1) · بهاري (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%8A) · بيضاوي (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AE%D8%B7_%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8 %A7%D9%88%D9%8A&action=edit&redlink=1) · بيهقي (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AE%D8%B7_%D8%A8%D9%8A%D9%87%D9 %82%D9%8A&action=edit&redlink=1) · تاج (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%AC) (تاجي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%AA%D8%A7%D8%AC%D9%8A)) · تركستاني (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AE%D8%B7_%D8%AA%D8%B1%D9%83%D8 %B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%8A&action=edit&redlink=1) · تركي (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AE%D8%B7_%D8%AA%D8%B1%D9%83%D9 %8A&action=edit&redlink=1) · تونسي (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AE%D8%B7_%D8%AA%D9%88%D9%86%D8 %B3%D9%8A&action=edit&redlink=1) · ثلث (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AB%D9%84%D8%AB_(%D8%AE%D8%B7)) · ثلث جلي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D8%AB%D9%84%D8%AB_%D8%A7 %D9%84%D8%AC%D9%84%D9%8A) · جزائري (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AE%D8%B7_%D8%AC%D8%B2%D8%A7%D8 %A6%D8%B1%D9%8A&action=edit&redlink=1) · جليل (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AE%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9 %84%D9%8A%D9%84&action=edit&redlink=1) · حجازي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%B2%D9%8A) · ديواني (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%AF%D9%8A%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%8A) (سلطاني (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%B3%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%86%D9%8A) ) · ديواني جلي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%AF%D9%8A%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%8A_ %D8%AC%D9%84%D9%8A) · رقاع (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%82%D8%A7%D8%B9_(%D8%AE%D8%B7)) · رقعة (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%82%D8%B9%D8%A9) · ريحان (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%8A%D8%AD%D8%A7%D9%86_(%D8%AE%D8%B7)) (ريحاني (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%B1%D9%8A%D8%AD%D8%A7%D9%86%D9%8A) ) · سنبلي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%B3%D9%86%D8%A8%D9%84%D9%8A) · سوداني (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%B3%D9%88%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%8A) (تمبكتي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%AA%D9%85%D8%A8%D9%83%D8%AA%D9%8A) ) · شامي (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AE%D8%B7_%D8%B4%D8%A7%D9%85%D9 %8A&action=edit&redlink=1) (سوري (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%8A)) · شكستة (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%83%D8%B3%D8%AA% D8%A9) (شكستة تعليق (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D9%83%D8%B3%D8%AA%D8%A9_%D8%AA%D8%B9%D9%84% D9%8A%D9%82)) · شكستة نستعليق (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D9%83%D8%B3%D8%AA%D8%A9_%D9%86%D8%B3%D8%AA% D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%82) · صيني (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%B5%D9%8A%D9%86%D9%8A_(%D8%AE%D8%B 7%D9%88%D8%B7_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A%D8%A9)) · طغراء (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B7%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D8%A1) (طغري (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%B7%D8%BA%D8%B1%D9%8A)) · طومار (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D8%B7%D9%88%D9%85%D8%A7% D8%B1) · طباعة عربي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%A8%D8%A7%D8%B9% D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A) · غبار (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%A8%D8%A7%D8%B1) · فارسي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D9%8A) (تعليق (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B9%D9%84%D9%8A% D9%82)) · فاسي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D9%81%D8%A7%D8%B3%D9%8A) · قيرواني (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D9%82%D9%8A%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86% D9%8A) · كوفي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D9%83%D9%88%D9%81%D9%8A) · محقق (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%82%D9%82_(%D8%AE%D8%B7)) · مدني (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D9%85%D8%AF%D9%86%D9%8A) · مشق (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B4%D9%82) · مصحفي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D9%85%D8%B5%D8%AD%D9%81%D9%8A) (مصاحف (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B5%D8%A7%D8%AD% D9%81)) · مصري (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AE%D8%B7_%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9 %8A&action=edit&redlink=1) · مغربي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8%D9%8A) · مكي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D9%85%D9%83%D9%8A) · مهدية (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%87%D8%AF%D9%8A% D8%A9) · نيريزي (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AE%D8%B7_%D9%86%D9%8A%D8%B1%D9 %8A%D8%B2%D9%8A&action=edit&redlink=1) · نستعليق (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%B9% D9%84%D9%8A%D9%82) · نستعليق هندي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%B9% D9%84%D9%8A%D9%82_%D8%A7%D9%84%D9%87%D9%86%D8%AF%D 9%8A) · نسخ (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%B3%D8%AE_(%D8%AE%D8%B7)) (نسخي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D9%86%D8%B3%D8%AE%D9%8A))
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Caligrafia_arabe_pajaro.svg/120px-Caligrafia_arabe_pajaro.svg.png (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%85%D9%84%D9%81:Caligrafia_arab e_pajaro.svg&filetimestamp=20080607150559)أقلام الخط العربي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A)قلم الأجوبة (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8 %A3%D8%AC%D9%88%D8%A8%D8%A9&action=edit&redlink=1) · قلم الثلث الكبير (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8 %AB%D9%84%D8%AB_%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%A8%D9%8A%D8% B1&action=edit&redlink=1) · قلم الثلثين (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8 %AB%D9%84%D8%AB%D9%8A%D9%86&action=edit&redlink=1) · قلم الجليل (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8 %AC%D9%84%D9%8A%D9%84&action=edit&redlink=1) · قلم الحرفاج (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8 %AD%D8%B1%D9%81%D8%A7%D8%AC&action=edit&redlink=1) · قلم الحرم (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8 %AD%D8%B1%D9%85&action=edit&redlink=1) · قلم الديباج (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8 %AF%D9%8A%D8%A8%D8%A7%D8%AC&action=edit&redlink=1) · قلم الزنبور (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8 %B2%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%B1&action=edit&redlink=1) · قلم السجلات (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8 %B3%D8%AC%D9%84%D8%A7%D8%AA&action=edit&redlink=1) · قلم الطومار الكبير (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8 %B7%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%83%D8% A8%D9%8A%D8%B1&action=edit&redlink=1) · قلم العهود (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8 %B9%D9%87%D9%88%D8%AF&action=edit&redlink=1) · قلم القصص (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9 %82%D8%B5%D8%B5&action=edit&redlink=1) · قلم المفتح (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9 %85%D9%81%D8%AA%D8%AD&action=edit&redlink=1) · قلم النصف الثقيل (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9 %86%D8%B5%D9%81_%D8%A7%D9%84%D8%AB%D9%82%D9%8A%D9% 84&action=edit&redlink=1) · قلم المؤامرات (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9 %85%D8%A4%D8%A7%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%AA&action=edit&redlink=1)
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Qalam2.jpg/100px-Qalam2.jpg (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%85%D9%84%D9%81:Qalam2.jpg&filetimestamp=20060322171531)خطاطو الخط العربي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A)ابن مقلة (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%82%D9%84%D8%A9) · ابن البواب (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%88%D8%A7% D8%A8) · إبراهيم منيف (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A5%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%8A%D9%85_%D9%85% D9%86%D9%8A%D9%81) · توحیدي الطبري (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%AD%DB%8C%D8%AF%D9%8A_%D8%A7%D9%84% D8%B7%D8%A8%D8%B1%D9%8A) · نور الدين مي قوانقجيانق (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%8A%D9%86_ %D9%85%D9%8A_%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%82%D8%AC% D9%8A%D8%A7%D9%86%D9%82) · حامد الآمدي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D8%A7%D9%85%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A2%D9%85% D8%AF%D9%8A) · خليل الزهاوي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D9%84%D9%8A%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%B2%D9%87% D8%A7%D9%88%D9%8A) · درويش نعمان الذكائي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D8%B1%D9%88%D9%8A%D8%B4_%D9%86%D8%B9%D9%85% D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B0%D9%83%D8%A7%D8%A6%D 9%8A) · سفيان الوهبي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%81%D9%8A%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%88% D9%87%D8%A8%D9%8A) · محمود الثنائي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF_%D8%AB%D9%86%D8%A7% D8%A6%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%84%D8%B9%D8%A9_% D9%84%D9%8A) · عبد الغني آل جميل (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%BA%D9%86%D9%8A_ %D8%A2%D9%84_%D8%AC%D9%85%D9%8A%D9%84) · صبغة الله الحيدري (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B5%D8%A8%D8%BA%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_ %D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%8A%D8%AF%D8%B1%D9%8A) · عبد الوهاب النائب (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%87%D8%A7% D8%A8_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A7%D8%A6%D8%A8) · شهدة بنت أحمد الإبري الدينوري (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%AF%D8%A9_%D8%A8%D9%86%D8%AA_%D8%A3 %D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%A8%D8%B1% D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%88%D8%B1%D 9%8A) · عبد الله بك الزهدي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%A8 %D9%83_%D8%A7%D9%84%D8%B2%D9%87%D8%AF%D9%8A) · محمود شكري الألوسي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF_%D8%B4%D9%83%D8%B1% D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%84%D9%88%D8%B3%D9%8A) · أحمد شاكر الألوسي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A3%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%B4%D8%A7%D9%83%D8%B1_ %D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%84%D9%88%D8%B3%D9%8A) · نعمان الألوسي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%B9%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%A3% D9%84%D9%88%D8%B3%D9%8A) · علي علاء الدين الألوسي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%8A_%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%A1_%D8%A7 %D9%84%D8%AF%D9%8A%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%84% D9%88%D8%B3%D9%8A) · عبد الله بهاء الدين الألوسي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%A8 %D9%87%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%8A%D9%86_ %D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%84%D9%88%D8%B3%D9%8A) · عمر بن رمضان الهيتي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%85%D8%B1_%D8%A8%D9%86_%D8%B1%D9%85%D8%B6 %D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%87%D9%8A%D8%AA%D9%8A) · علي بن حسين الكوتي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%8A_%D8%A8%D9%86_%D8%AD%D8%B3%D9%8A %D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%88%D8%AA%D9%8A) · ماجد بك الزهدي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A8%D9%83_%D8%A7%D9%84 %D8%B2%D9%87%D8%AF%D9%8A) · محمد زكريا (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%B2%D9%83%D8%B1%D9%8A% D8%A7) · محمد عبد العزيز الرفاعي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%B9%D8%A8%D8%AF_%D8%A7 %D9%84%D8%B9%D8%B2%D9%8A%D8%B2_%D8%A7%D9%84%D8%B1% D9%81%D8%A7%D8%B9%D9%8A) · محمد عبد القادر (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%B9%D8%A8%D8%AF_%D8%A7 %D9%84%D9%82%D8%A7%D8%AF%D8%B1) · محمد فريد النحاس (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D9%81%D8%B1%D9%8A%D8%AF_ %D8%A7%D9%84%D9%86%D8%AD%D8%A7%D8%B3) · محمد محفوظ (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D9%85%D8%AD%D9%81%D9%88% D8%B8_(%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D8%B7)) · إبراهيم عبد الغني الدروبي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A5%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%8A%D9%85_%D8%B9% D8%A8%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%BA%D9%86%D9%8A_%D8%A7% D9%84%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%A8%D9%8A) · محمد بهجت الأثري (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%87%D8%AC%D8%AA_ %D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AB%D8%B1%D9%8A) · مير علي التبريزي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%8A%D8%B1_%D8%B9%D9%84%D9%8A_%D8%A7%D9%84 %D8%AA%D8%A8%D8%B1%D9%8A%D8%B2%D9%8A) · هاشم محمد البغدادي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_ %D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%BA%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%8A) · وليد الأعظمي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%88%D9%84%D9%8A%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B9% D8%B8%D9%85%D9%8A) · ياقوت بن عبد الله الموصلي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%8A%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA_%D8%A8%D9%86_%D8%B9 %D8%A8%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%A7%D9%84 %D9%85%D9%88%D8%B5%D9%84%D9%8A) · ياقوت الرومي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%8A%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D8%B1% D9%88%D9%85%D9%8A) · ياقوت المستعصمي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%8A%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%85% D8%B3%D8%AA%D8%B9%D8%B5%D9%85%D9%8A)
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Bismillah.svg/120px-Bismillah.svg.png (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%85%D9%84%D9%81:Bismillah.svg&filetimestamp=20080619152406)
من ويكيبيديا، الموسوعة الحرة
http://ar.wikipedia.org/w/extensions/FlaggedRevs/client/img/2.pnghttp://ar.wikipedia.org/w/extensions/FlaggedRevs/client/img/arrow-down.png
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Quran_Andalusian_14th_Cent.jpg/250px-Quran_Andalusian_14th_Cent.jpg (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%85%D9%84%D9%81:Quran_Andalusia n_14th_Cent.jpg&filetimestamp=20060901075938) [/URL]
نموذج خط أندلسي من مصحف (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%85%D9%84%D9%81:Quran_Andalusia n_14th_Cent.jpg&filetimestamp=20060901075938) كتب بقرطبة (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%B7%D8%A8%D8%A9) في القرن الرابع عشر (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%B1%D9%86_14) الميلادي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%8A%D9%84%D8%A7%D8%AF%D9%8A)
الخط الأندلسي هو أحد الخطوط العربية (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A) التي تطورت في بلاد الأندلس (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3)، حتى اكتسب أساليب كتابية خاصة تميزه عن غيره من الخطوط الأخرى.
محتويات
<LI class="toclevel-1 tocsection-1">1 ظهوره وتفرعه (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%A3%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3%D9%8A# .D8.B8.D9.87.D9.88.D8.B1.D9.87_.D9.88.D8.AA.D9.81. D8.B1.D8.B9.D9.87) <LI class="toclevel-1 tocsection-2">2 تأثيره (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%A3%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3%D9%8A# .D8.AA.D8.A3.D8.AB.D9.8A.D8.B1.D9.87) <LI class="toclevel-1 tocsection-3">3 خصائصه (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%A3%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3%D9%8A# .D8.AE.D8.B5.D8.A7.D8.A6.D8.B5.D9.87)
4 مرجع (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%A3%D9%86%D8%AF%D9%84%D8%B3%D9%8A# .D9.85.D8.B1.D8.AC.D8.B9)
[ظهورة وتفرعه
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/AndalusQuran.JPG/200px-AndalusQuran.JPG (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%85%D9%84%D9%81:AndalusQuran.JP G&filetimestamp=20050308205449)
صفحة من مصحف (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%85%D9%84%D9%81:AndalusQuran.JP G&filetimestamp=20050308205449) يعود إلى القرن الثاني عشر (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%B1%D9%86_12) الميلادي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%8A%D9%84%D8%A7%D8%AF%D9%8A) كتب بالخط الأندلسي
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Bab_Agnaou_details.jpg/350px-Bab_Agnaou_details.jpg (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%85%D9%84%D9%81:Bab_Agnaou_deta ils.jpg&filetimestamp=20080606223240)
نقوش بالخط الكوفي الأندلسي على [URL="http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%A8%D8%A7%D8%A8_%D8%A3%D9%83%D9 %86%D8%A7%D9%88&action=edit&redlink=1"]باب أكناو (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%85%D9%84%D9%81:Bab_Agnaou_deta ils.jpg&filetimestamp=20080606223240) بمراكش (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%83%D8%B4) بالمغرب (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8)
وردت الكتابة العربية على بلاد المغرب الإسلامي والأندلس منذ الفتوحات. وقد وقع تبني الخط الكوفي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%88% D9%81%D9%8A) في البداية. ثم تطور في عهد الخلفاء الأمويين لينتهي في القرن الرابع الهجري/10 م إلى نوعين أساسيين هما:
الخط الكوفي الأندلسي: ويتميز بغلبة الزوايا وهو شديد التأثر بالخط الكوفي.
الخط القرطبي أو الأندلسي: وتكثر فيه الانحناءات والاستدارات، وقد استخدم في نسخ المصاحف والكتب. ل (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AE%D8%B7_%D8%A3%D9%86%D8%AF%D9 %84%D8%B3%D9%8A&action=edit§ion=2)] تأثيره
في القرن الخامس هجري\11 ميلادي، انتقل الخط الأندلسي إلى شمال إفريقيا (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84_%D8%A5%D9%81%D8%B1%D9%8A% D9%82%D9%8A%D8%A7) مع موجات المهاجرين الأندلسيين، الذين تمكنوا من نشره في مختلف المناطق والبلدان وفي هذا المعنى يقول العلامة ابن خلدون (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%AE%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%86) في مقدمته: «وأما أهل الأندلس فانتشروا في الأقطار ... في عدوة المغرب وإفريقية (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A5%D9%81%D8%B1%D9%8A%D9%82%D9%8A%D8%A9) ... وتعلقوا بأذيال الدولة، فغلب خطهم على الخط الإفريقي وعفا عليه، ونسي خط القيروان والمهدية ... وصارت خطوط أهل إفريقية كلها على الرسم الأندلسي بتونس وما إليها» كما يقول في نفس السياق متحدثا عن تأثير الخط الأندلسي في المغرب : «وحصل في دولة بني مرين (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D9%86%D9%88_%D9%85%D8%B1%D9%8A%D9%86) من بعد ذلك بالمغرب الأقصى لون من الخط الأندلسي لقرب جوارهم وسقوط من خرج منهم إلى فاس (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B3) قريبا واستعمالهم إياهم سائر الدولة».
ومن هذا الخط الأندلسي تولد الخط المغربي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8%D9%8A).
[] خصائصه
يتميز الخط الكوفي الأندلسي من حيث الإعجام بما يلي:
يحمل حرف القاف نقطة واحدة من فوق، أما حرف الفاء فتوضع النقطة أسفله.
يحتفظ الخط الأندلسي ببعض خصائص الخط الكوفي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%88% D9%81%D9%8A) من ذلك أن حروف الكاف والصاد والضاد والطاء والظاء تكون ممتدة .
قلما تحتفظ حروف الألف واللام والطاء والظاء بشكلها العمودي إذ كثيرا ما تكون في شكل منحني وتحمل في أعلاها ما يشبه النقطة الغليظة.
تعرق بعض الحروف بصفة مبالغ فيها إن كانت في آخر الكلمة وأساسا منها س ش ي ل ن.
ومثل هذه الخصائص ورثها عن الخط الأندلسي الخط المغربي .
] مرجع
ابن خلدون، المقدمة، ص 507-508.
المنوني، محمد، "لمحة عن تاريخ الخط العربي والزخرفة في الغرب الإسلامي"، في، المجلة التاريخية المغربية، ع 53-54، جويلية 1989، ص 205-230.
هوداس، أُ، "محاولة في الخط العربي"، تعريب عبد المجيد التركي، حوليات الجامعة التونسية، ع 3، 1966، ص 175-214.
الخط العربي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A)إجازة (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A5%D8%AC%D8%A7%D8%B2%D8%A9_(%D8%AE%D8%B7)) (توقيع (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%88%D9%82%D9%8A% D8%B9)، رياسي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%B1%D9%8A%D8%A7%D8%B3%D9%8A)) · أصفهاني (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AE%D8%B7_%D8%A3%D8%B5%D9%81%D9 %87%D8%A7%D9%86%D9%8A&action=edit&redlink=1) · أفريقي (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AE%D8%B7_%D8%A3%D9%81%D8%B1%D9 %8A%D9%82%D9%8A&action=edit&redlink=1) · أندلسي · بصري (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AE%D8%B7_%D8%A8%D8%B5%D8%B1%D9 %8A&action=edit&redlink=1) · بهاري (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%8A) · بيضاوي (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AE%D8%B7_%D8%A8%D9%8A%D8%B6%D8 %A7%D9%88%D9%8A&action=edit&redlink=1) · بيهقي (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AE%D8%B7_%D8%A8%D9%8A%D9%87%D9 %82%D9%8A&action=edit&redlink=1) · تاج (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7%D8%AC) (تاجي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%AA%D8%A7%D8%AC%D9%8A)) · تركستاني (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AE%D8%B7_%D8%AA%D8%B1%D9%83%D8 %B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%8A&action=edit&redlink=1) · تركي (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AE%D8%B7_%D8%AA%D8%B1%D9%83%D9 %8A&action=edit&redlink=1) · تونسي (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AE%D8%B7_%D8%AA%D9%88%D9%86%D8 %B3%D9%8A&action=edit&redlink=1) · ثلث (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AB%D9%84%D8%AB_(%D8%AE%D8%B7)) · ثلث جلي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D8%AB%D9%84%D8%AB_%D8%A7 %D9%84%D8%AC%D9%84%D9%8A) · جزائري (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AE%D8%B7_%D8%AC%D8%B2%D8%A7%D8 %A6%D8%B1%D9%8A&action=edit&redlink=1) · جليل (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AE%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9 %84%D9%8A%D9%84&action=edit&redlink=1) · حجازي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%B2%D9%8A) · ديواني (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%AF%D9%8A%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%8A) (سلطاني (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%B3%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%86%D9%8A) ) · ديواني جلي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%AF%D9%8A%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%8A_ %D8%AC%D9%84%D9%8A) · رقاع (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%82%D8%A7%D8%B9_(%D8%AE%D8%B7)) · رقعة (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D8%B1%D9%82%D8%B9%D8%A9) · ريحان (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%8A%D8%AD%D8%A7%D9%86_(%D8%AE%D8%B7)) (ريحاني (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%B1%D9%8A%D8%AD%D8%A7%D9%86%D9%8A) ) · سنبلي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%B3%D9%86%D8%A8%D9%84%D9%8A) · سوداني (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%B3%D9%88%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%8A) (تمبكتي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%AA%D9%85%D8%A8%D9%83%D8%AA%D9%8A) ) · شامي (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AE%D8%B7_%D8%B4%D8%A7%D9%85%D9 %8A&action=edit&redlink=1) (سوري (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%8A)) · شكستة (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%83%D8%B3%D8%AA% D8%A9) (شكستة تعليق (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D9%83%D8%B3%D8%AA%D8%A9_%D8%AA%D8%B9%D9%84% D9%8A%D9%82)) · شكستة نستعليق (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D9%83%D8%B3%D8%AA%D8%A9_%D9%86%D8%B3%D8%AA% D8%B9%D9%84%D9%8A%D9%82) · صيني (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%B5%D9%8A%D9%86%D9%8A_(%D8%AE%D8%B 7%D9%88%D8%B7_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A%D8%A9)) · طغراء (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B7%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D8%A1) (طغري (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%B7%D8%BA%D8%B1%D9%8A)) · طومار (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D8%B7%D9%88%D9%85%D8%A7% D8%B1) · طباعة عربي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%A8%D8%A7%D8%B9% D8%A9_%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A) · غبار (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D8%BA%D8%A8%D8%A7%D8%B1) · فارسي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D9%8A) (تعليق (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%B9%D9%84%D9%8A% D9%82)) · فاسي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D9%81%D8%A7%D8%B3%D9%8A) · قيرواني (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D9%82%D9%8A%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86% D9%8A) · كوفي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D9%83%D9%88%D9%81%D9%8A) · محقق (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%82%D9%82_(%D8%AE%D8%B7)) · مدني (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D9%85%D8%AF%D9%86%D9%8A) · مشق (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B4%D9%82) · مصحفي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D9%85%D8%B5%D8%AD%D9%81%D9%8A) (مصاحف (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B5%D8%A7%D8%AD% D9%81)) · مصري (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AE%D8%B7_%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9 %8A&action=edit&redlink=1) · مغربي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D9%85%D8%BA%D8%B1%D8%A8%D9%8A) · مكي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D9%85%D9%83%D9%8A) · مهدية (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%87%D8%AF%D9%8A% D8%A9) · نيريزي (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AE%D8%B7_%D9%86%D9%8A%D8%B1%D9 %8A%D8%B2%D9%8A&action=edit&redlink=1) · نستعليق (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%B9% D9%84%D9%8A%D9%82) · نستعليق هندي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%B9% D9%84%D9%8A%D9%82_%D8%A7%D9%84%D9%87%D9%86%D8%AF%D 9%8A) · نسخ (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%B3%D8%AE_(%D8%AE%D8%B7)) (نسخي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D9%86%D8%B3%D8%AE%D9%8A))
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Caligrafia_arabe_pajaro.svg/120px-Caligrafia_arabe_pajaro.svg.png (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%85%D9%84%D9%81:Caligrafia_arab e_pajaro.svg&filetimestamp=20080607150559)أقلام الخط العربي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A)قلم الأجوبة (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8 %A3%D8%AC%D9%88%D8%A8%D8%A9&action=edit&redlink=1) · قلم الثلث الكبير (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8 %AB%D9%84%D8%AB_%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%A8%D9%8A%D8% B1&action=edit&redlink=1) · قلم الثلثين (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8 %AB%D9%84%D8%AB%D9%8A%D9%86&action=edit&redlink=1) · قلم الجليل (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8 %AC%D9%84%D9%8A%D9%84&action=edit&redlink=1) · قلم الحرفاج (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8 %AD%D8%B1%D9%81%D8%A7%D8%AC&action=edit&redlink=1) · قلم الحرم (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8 %AD%D8%B1%D9%85&action=edit&redlink=1) · قلم الديباج (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8 %AF%D9%8A%D8%A8%D8%A7%D8%AC&action=edit&redlink=1) · قلم الزنبور (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8 %B2%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%B1&action=edit&redlink=1) · قلم السجلات (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8 %B3%D8%AC%D9%84%D8%A7%D8%AA&action=edit&redlink=1) · قلم الطومار الكبير (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8 %B7%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%83%D8% A8%D9%8A%D8%B1&action=edit&redlink=1) · قلم العهود (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D8 %B9%D9%87%D9%88%D8%AF&action=edit&redlink=1) · قلم القصص (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9 %82%D8%B5%D8%B5&action=edit&redlink=1) · قلم المفتح (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9 %85%D9%81%D8%AA%D8%AD&action=edit&redlink=1) · قلم النصف الثقيل (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9 %86%D8%B5%D9%81_%D8%A7%D9%84%D8%AB%D9%82%D9%8A%D9% 84&action=edit&redlink=1) · قلم المؤامرات (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%82%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%84%D9 %85%D8%A4%D8%A7%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%AA&action=edit&redlink=1)
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Qalam2.jpg/100px-Qalam2.jpg (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%85%D9%84%D9%81:Qalam2.jpg&filetimestamp=20060322171531)خطاطو الخط العربي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A)ابن مقلة (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%82%D9%84%D8%A9) · ابن البواب (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D9%88%D8%A7% D8%A8) · إبراهيم منيف (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A5%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%8A%D9%85_%D9%85% D9%86%D9%8A%D9%81) · توحیدي الطبري (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%AD%DB%8C%D8%AF%D9%8A_%D8%A7%D9%84% D8%B7%D8%A8%D8%B1%D9%8A) · نور الدين مي قوانقجيانق (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%8A%D9%86_ %D9%85%D9%8A_%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%82%D8%AC% D9%8A%D8%A7%D9%86%D9%82) · حامد الآمدي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D8%A7%D9%85%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A2%D9%85% D8%AF%D9%8A) · خليل الزهاوي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D9%84%D9%8A%D9%84_%D8%A7%D9%84%D8%B2%D9%87% D8%A7%D9%88%D9%8A) · درويش نعمان الذكائي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D8%B1%D9%88%D9%8A%D8%B4_%D9%86%D8%B9%D9%85% D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%B0%D9%83%D8%A7%D8%A6%D 9%8A) · سفيان الوهبي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%81%D9%8A%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%88% D9%87%D8%A8%D9%8A) · محمود الثنائي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF_%D8%AB%D9%86%D8%A7% D8%A6%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%84%D8%B9%D8%A9_% D9%84%D9%8A) · عبد الغني آل جميل (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%BA%D9%86%D9%8A_ %D8%A2%D9%84_%D8%AC%D9%85%D9%8A%D9%84) · صبغة الله الحيدري (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B5%D8%A8%D8%BA%D8%A9_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_ %D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%8A%D8%AF%D8%B1%D9%8A) · عبد الوهاب النائب (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%87%D8%A7% D8%A8_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A7%D8%A6%D8%A8) · شهدة بنت أحمد الإبري الدينوري (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%AF%D8%A9_%D8%A8%D9%86%D8%AA_%D8%A3 %D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A5%D8%A8%D8%B1% D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%8A%D9%86%D9%88%D8%B1%D 9%8A) · عبد الله بك الزهدي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%A8 %D9%83_%D8%A7%D9%84%D8%B2%D9%87%D8%AF%D9%8A) · محمود شكري الألوسي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF_%D8%B4%D9%83%D8%B1% D9%8A_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%84%D9%88%D8%B3%D9%8A) · أحمد شاكر الألوسي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A3%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%B4%D8%A7%D9%83%D8%B1_ %D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%84%D9%88%D8%B3%D9%8A) · نعمان الألوسي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D8%B9%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%A3% D9%84%D9%88%D8%B3%D9%8A) · علي علاء الدين الألوسي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%8A_%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%A1_%D8%A7 %D9%84%D8%AF%D9%8A%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%84% D9%88%D8%B3%D9%8A) · عبد الله بهاء الدين الألوسي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%A8 %D9%87%D8%A7%D8%A1_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%8A%D9%86_ %D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%84%D9%88%D8%B3%D9%8A) · عمر بن رمضان الهيتي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%85%D8%B1_%D8%A8%D9%86_%D8%B1%D9%85%D8%B6 %D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%87%D9%8A%D8%AA%D9%8A) · علي بن حسين الكوتي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%8A_%D8%A8%D9%86_%D8%AD%D8%B3%D9%8A %D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%83%D9%88%D8%AA%D9%8A) · ماجد بك الزهدي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AC%D8%AF_%D8%A8%D9%83_%D8%A7%D9%84 %D8%B2%D9%87%D8%AF%D9%8A) · محمد زكريا (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%B2%D9%83%D8%B1%D9%8A% D8%A7) · محمد عبد العزيز الرفاعي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%B9%D8%A8%D8%AF_%D8%A7 %D9%84%D8%B9%D8%B2%D9%8A%D8%B2_%D8%A7%D9%84%D8%B1% D9%81%D8%A7%D8%B9%D9%8A) · محمد عبد القادر (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%B9%D8%A8%D8%AF_%D8%A7 %D9%84%D9%82%D8%A7%D8%AF%D8%B1) · محمد فريد النحاس (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D9%81%D8%B1%D9%8A%D8%AF_ %D8%A7%D9%84%D9%86%D8%AD%D8%A7%D8%B3) · محمد محفوظ (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D9%85%D8%AD%D9%81%D9%88% D8%B8_(%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D8%B7)) · إبراهيم عبد الغني الدروبي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A5%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%8A%D9%85_%D8%B9% D8%A8%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%BA%D9%86%D9%8A_%D8%A7% D9%84%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%A8%D9%8A) · محمد بهجت الأثري (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%87%D8%AC%D8%AA_ %D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AB%D8%B1%D9%8A) · مير علي التبريزي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%8A%D8%B1_%D8%B9%D9%84%D9%8A_%D8%A7%D9%84 %D8%AA%D8%A8%D8%B1%D9%8A%D8%B2%D9%8A) · هاشم محمد البغدادي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_ %D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%BA%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%8A) · وليد الأعظمي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%88%D9%84%D9%8A%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%B9% D8%B8%D9%85%D9%8A) · ياقوت بن عبد الله الموصلي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%8A%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA_%D8%A8%D9%86_%D8%B9 %D8%A8%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%A7%D9%84 %D9%85%D9%88%D8%B5%D9%84%D9%8A) · ياقوت الرومي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%8A%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D8%B1% D9%88%D9%85%D9%8A) · ياقوت المستعصمي (http://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%8A%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%85% D8%B3%D8%AA%D8%B9%D8%B5%D9%85%D9%8A)
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Bismillah.svg/120px-Bismillah.svg.png (http://ar.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%85%D9%84%D9%81:Bismillah.svg&filetimestamp=20080619152406)